کاهش ترافیک شهری یکی از نیازهای اساسی برای بهبود کیفیت زندگی در کلان‌شهرهای ایران است، زیرا ترافیک به عنوان یک چالش بزرگ تأثیرات منفی زیادی بر زندگی روزمره شهروندان دارد. این معضل منجر به تأخیرهای مکرر، آلودگی هوا و افزایش مصرف سوخت می‌شود. برای مقابله با این مشکل، ضروری است که رویکردی چندجانبه و همکاری میان نهادهای مختلف به کار گرفته شود. به کارگیری راهکارهای فنی، اقتصادی و اجتماعی می‌تواند به طور مؤثری در کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی شهروندان نقش ایفا کند.
توسعه سیستم حمل و نقل عمومی یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش ترافیک شهری است. بهبود کیفیت و دسترسی به وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس‌ها، متروها و ترامواها می‌تواند شهروندان را تشویق کند تا از خودروهای شخصی کمتر استفاده کنند. ایجاد خطوط ویژه برای اتوبوس‌ها، ارائه تسهیلاتی مانند وای‌فای رایگان و بهبود تهویه مطبوع، جذابیت استفاده از حمل و نقل عمومی را افزایش می‌دهد و می‌تواند به کاهش ترافیک کمک کند.
در دنیای امروز که به عصر فرا ارتباطات معروف است، مفهوم توسعه به ویژه در زمینه حمل و نقل شهری اهمیت بیشتری پیدا کرده است. با افزایش جمعیت و رشد سریع شهرنشینی در کلان‌شهرهایی مانند تهران، نیاز به ارائه راهکارهای مؤثر برای مدیریت ترافیک و حمل و نقل بیشتر از پیش احساس می‌شود. مشکلاتی مانند حاشیه‌نشینی، زاغه‌نشینی و بروز بزهکاری، همگی ناشی از عدم مدیریت صحیح در ارائه خدمات حمل و نقل است.
ایجاد یک سامانه حمل و نقل پایدار می‌تواند به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار در نظر گرفته شود. در این راستا، طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران به عنوان یک الگوی علمی و عملی برای دیگر کلان‌شهرهای ایران مطرح است. این طرح که بر اساس مستندات و داده‌های معتبر طراحی شده، به دنبال بهینه‌سازی سیستم حمل و نقل در تهران و کاهش ترافیک است.
از جمله اهداف این طرح می‌توان به بهینه‌سازی جریان ترافیک، ارتقای فرهنگ ترافیک، ایجاد سیستم حمل و نقل یکپارچه و افزایش سهم وسایل نقلیه عمومی اشاره کرد. همچنین، افزایش سهم سفرهای غیرموتوری مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری و ارتقای ایمنی سیستم حمل و نقل شهری از دیگر اهداف مهم این طرح به شمار می‌آید.
با توجه به سهم تعیین شده برای وسایل نقلیه عمومی، متروی تهران به عنوان محور اصلی حمل و نقل شهری شناخته می‌شود و می‌تواند به عنوان پایلوت برای دیگر شهرها مورد استفاده قرار گیرد. با اجرای این راهکارها، می‌توان به کاهش ترافیک شهری و بهبود شرایط زندگی در کلان‌شهرهای ایران کمک کرد.
بررسی تاثیر حمل و نقل عمومی بر کاهش ترافیک شهری
توسعه حمل و نقل شهری به عنوان یکی از مسائل کلیدی در مدیریت شهری، نقش بسزایی در کاهش ترافیک شهری ایفا می‌کند. یکی از الگوهای موفق در این زمینه، الگوی توسعه مبتنی بر حمل و نقل همگانی است که در بسیاری از شهرهای جهان به کار گرفته می‌شود. این رویکرد، به عنوان یکی از نتایج جنبش نوشهرگرایی، بر اهمیت افزایش سیستم حمل و نقل عمومی و ایجاد محله‌هایی مناسب برای پیاده‌روی تأکید دارد و هدف آن کاهش وابستگی به خودروهای شخصی است.
بیشتر بخوانید: پارس خودرو 1403; از افزایش قیمت تا برنامه‌های وارداتی جدید
در این پژوهش، به بررسی اصول و مزایای توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی پرداخته می‌شود و بر اهمیت این رویکرد در کاهش ترافیک شهری و تعداد سفرها تأکید می‌شود. متخصصان برنامه‌ریزی و حمل و نقل، این رویکرد را به عنوان یک استراتژی کلیدی برای کنترل توسعه شهری، کاهش ترافیک شهری، ارائه گزینه‌های متنوع حمل و نقل و بهبود کیفیت زندگی در شهرها معرفی می‌کنند. با اتخاذ این شیوه، می‌توان به حل مشکلات حمل و نقل و ترافیک کمک شایانی کرد.
علاوه بر این، در این تحقیق راهبردهای متعددی برای کاهش ترافیک شهری ارائه می‌شود. از جمله این راهکارها می‌توان به آرام‌سازی ترافیک، افزایش تسهیلات حمل و نقل سبز، تشویق به پیاده‌روی و استفاده از دوچرخه، افزایش سرانه پارکینگ و کاهش پارک حاشیه‌ای در خیابان‌های اصلی اشاره کرد. با اجرای این استراتژی‌ها، می‌توان به بهبود شرایط ترافیکی و کیفیت زندگی شهروندان کمک کرد و در نهایت به توسعه پایدار شهری دست یافت.
توسعه حمل و نقل عمومی نه تنها به کاهش ترافیک شهری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به حفظ محیط زیست و بهبود سلامت عمومی نیز منجر شود. در نهایت، ایجاد یک سیستم حمل و نقل عمومی کارآمد، به عنوان یک ضرورت در شهرهای بزرگ، می‌تواند به عنوان یک راه حل جامع برای مشکلات ترافیکی و شهری در نظر گرفته شود.
راهکارهای استفاده از فناوری‌های هوشمند در مدیریت ترافیک+ کاهش ترافیک شهری
سیستم‌های مدیریت هوشمند ترافیک (ITS) به عنوان یک راهکار مؤثر و پایدار در مدیریت کاهش ترافیک شهری، به کار گرفته می‌شوند. این سیستم‌ها با بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر هوش مصنوعی، داده‌های کلان و یادگیری ماشین، به بهینه‌سازی و بهبود جریان ترافیک کمک می‌کنند. با استفاده از این فناوری‌ها، سیستم‌های مدیریت کاهش ترافیک شهری می‌توانند وضعیت ترافیک را به صورت لحظه‌ای رصد کرده، الگوهای ترافیکی را تحلیل کنند و تصمیمات بهینه‌ای برای کاهش ازدحام و افزایش کارایی شبکه ترافیکی اتخاذ نمایند.
سیستم‌های مدیریت هوشمند ترافیک شامل مجموعه‌ای از فناوری‌ها و ابزارهای پیشرفته هستند که برای کنترل و بهینه‌سازی جریان ترافیک در شهرها طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها با جمع‌آوری و تحلیل داده‌های ترافیکی از منابع مختلف، به تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و کارآمدتر کمک می‌کنند. هدف اصلی این سیستم‌ها کاهش ازدحام، بهبود جریان ترافیک و افزایش ایمنی در جاده‌ها است.
چراغ‌های راهنمایی هوشمند یکی از اجزای کلیدی در این سیستم‌ها محسوب می‌شوند. این چراغ‌ها با استفاده از سنسورها و دوربین‌های پیشرفته، وضعیت ترافیک را در تقاطع‌ها به‌طور مداوم رصد کرده و بر اساس حجم ترافیک و شرایط جاده‌ای، زمان‌بندی چراغ‌ها را به‌طور خودکار تنظیم می‌کنند. این بهینه‌سازی‌ها می‌تواند به کاهش زمان انتظار، مصرف سوخت و انتشار آلاینده‌ها کمک کند.
سیستم‌های پایش و هشداردهی ترافیک نیز با جمع‌آوری اطلاعات ترافیکی از منابع مختلف، وضعیت لحظه‌ای ترافیک را تحلیل می‌کنند. این اطلاعات شامل شرایط جاده‌ها، حوادث، تعمیرات و تغییرات ناگهانی در جریان ترافیک است. این سیستم‌ها به کاربران و مسئولین ترافیکی امکان می‌دهند تا با دریافت هشدارهای لحظه‌ای، تصمیمات بهتری برای مدیریت ترافیک بگیرند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کنند.
اینترنت اشیا (IoT) نیز به عنوان یکی از فناوری‌های نوین در مدیریت هوشمند ترافیک به کار گرفته می‌شود. این سیستم‌ها وسایل نقلیه، زیرساخت‌های جاده‌ای و چراغ‌های راهنمایی را به یک شبکه متصل می‌کنند. با تبادل مداوم داده‌ها، این سیستم‌ها می‌توانند وضعیت ترافیک را در زمان واقعی رصد کرده و به سرعت به تغییرات پاسخ دهند. این ارتباطات به تصمیم‌گیری‌های بهتر و کاهش ازدحام کمک می‌کند.
سیستم‌های مدیریت پارکینگ هوشمند نیز نقش مهمی در کاهش ترافیک و بهبود تجربه رانندگی دارند. این سیستم‌ها با استفاده از سنسورها و فناوری‌های پیشرفته، فضاهای خالی پارکینگ را شناسایی کرده و به رانندگان اطلاع می‌دهند. این اطلاعات به‌صورت لحظه‌ای به رانندگان ارسال می‌شود و آنها را به نزدیک‌ترین فضای خالی هدایت می‌کند، که نتیجه آن کاهش زمان جستجوی پارکینگ و در نتیجه کاهش ترافیک در مناطق پرتردد است.
داده‌های بزرگ و یادگیری ماشین نیز به عنوان ابزارهای کلیدی در مدیریت هوشمند ترافیک شناخته می‌شوند. این فناوری‌ها با تحلیل حجم عظیمی از داده‌های ترافیکی و ارائه پیش‌بینی‌های دقیق، به بهبود جریان ترافیک و کاهش مشکلات مرتبط با آن کمک می‌کنند. با ترکیب این فناوری‌ها و سیستم‌های پیشرفته، می‌توان به بهبود کارایی شبکه ترافیکی، کاهش ازدحام و افزایش ایمنی در شهرها دست یافت و در نهایت کیفیت زندگی شهری را ارتقاء داد.
تاثیر توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی بر کاهش ترافیک شهری
فرهنگ دوچرخه‌سواری در شهرها به عنوان یک ابزار مؤثر برای ایجاد جوامع پایدار و سالم شناخته می‌شود. دوچرخه به عنوان وسیله‌ای فراتر از یک ابزار حمل‌ونقل، نقش مهمی در تفریح و ورزش نیز ایفا می‌کند. با افزایش تعداد خودروها و تردد آنها در شهرها، مشکلات زیست‌محیطی و ترافیکی نیز به شدت افزایش یافته است. بنابراین، تشویق شهروندان به استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی می‌تواند به طور چشمگیری به کاهش ترافیک خودروها کمک کند. برای دستیابی به این هدف، نیاز به ایجاد زیرساخت‌های مناسب مانند مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری و پیاده‌روهای استاندارد وجود دارد. همچنین، راه‌اندازی برنامه‌هایی نظیر سیستم‌های دوچرخه‌اشتراکی می‌تواند به تسهیل این روند کمک کند.
شهرهای اروپایی به دلیل توسعه زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری، جوایز زیادی کسب کرده‌اند. اما شاید هیچ پاداشی به اندازه پیشگیری از ۱۰ هزار مرگ زودرس در اروپا به دلیل این توسعه، ارزشمند نباشد. یک پژوهش جدید در موسسه بهداشت جهانی بارسلونا که تحت حمایت کمیسیون اروپایی قرار دارد، به بررسی رابطه بین میزان دوچرخه‌سواری و مرگ و میر در میان شهروندان اروپایی پرداخته است.
یافته‌های این پژوهش که در مجله SUN منتشر شده و شامل بررسی ۱۶۷ شهر اروپایی است، نشان‌دهنده تأثیر قابل توجه گسترش شبکه‌های دوچرخه‌سواری بر سلامت عمومی و کاهش مرگ و میر است. بهبود زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری می‌تواند مرگ و میر شهری را از طریق سه عامل کلیدی کاهش دهد: بهبود کیفیت هوا، افزایش سلامت عمومی و کاهش تصادفات. با تشویق مردم به استفاده از دوچرخه، فعالیت‌های فیزیکی افزایش می‌یابد و در نتیجه، سلامت شهروندان بهتر می‌شود. این تغییرات کیفی موجب کاهش حجم خودروهای آلاینده در خیابان‌ها و بهبود کیفیت هوای تنفسی می‌شود.
علاوه بر این، با کاهش تعداد وسایل نقلیه موتوری، احتمال تصادفات و مرگ و میر ناشی از آنها نیز کاهش می‌یابد. برآوردها نشان می‌دهد که برای انجام ۲۴.۷ درصد از سفرهای درون شهری از طریق دوچرخه، به ۳۱۵ کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری برای هر ۱۰۰ هزار شهروند اروپایی نیاز است. این بدان معناست که برای هر خیابان یا جاده‌ای باید یک خط دوچرخه ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: راهنمای خرید لاستیک خودرو
هزینه این عملیات، به ویژه در کشورهایی مانند هلند، ممکن است بالا به نظر برسد، به طوری که هر کیلومتر مسیر جدید دوچرخه حدود دو میلیون یورو هزینه دارد. این هزینه شامل بازسازی کلی خیابان و نه فقط رنگ‌آمیزی خط دوچرخه است. برای شهرهایی با زیرساخت‌های ضعیف دوچرخه‌سواری، نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی برای ایجاد زیرساخت‌های جدید وجود دارد. به عنوان مثال، سهم دوچرخه‌سواری در لندن تنها ۳ درصد، در بارسلونا ۲ درصد و در رم ۱ درصد است. برای رسیدن به هدف ۲۴.۷ درصدی، هزینه‌های زیادی باید صرف شود.
با این حال، این هزینه‌ها با مزایای چشمگیری که به دنبال دارد، قابل جبران است. کاهش مرگ و میر زودرس ناشی از بهبود کیفیت هوا و کاهش تلفات جاده‌ای، می‌تواند به طور قابل توجهی هزینه‌های سرمایه‌گذاری را جبران کند. به عنوان مثال، اگر رم بتواند سهم دوچرخه‌سواری خود را حتی ۱۰ درصد افزایش دهد، هر یورو هزینه در شبکه خطوط دوچرخه می‌تواند حدود ۷۰ یورو سود به همراه داشته باشد. این نسبت برای بارسلونا ۳۵ یورو و برای لندن حدود ۸ یورو برآورد شده است.
به طور کلی، مطالعه اخیر نشان می‌دهد که تأثیر خطوط دوچرخه بر افزایش سهم حمل و نقل از طریق دوچرخه‌سواری دارای سقف مشخصی است و افزایش چشمگیر این سهم در شرایطی که زیرساخت‌ها محدود هستند، بیشتر قابل مشاهده است. به عبارت دیگر، هر چه تعداد خطوط دوچرخه بیشتر شود، تأثیر آن بر افزایش استفاده از دوچرخه بیشتر خواهد بود.
نقش فرهنگ‌سازی در بهبود رفتارهای ترافیکی شهروندان+ کاهش ترافیک شهری
فرهنگ‌سازی یکی از ابزارهای کلیدی در ارتقاء رفتارهای ترافیکی شهروندان و بهبود وضعیت حمل‌ونقل در شهرها به شمار می‌رود. رفتارهای ترافیکی به‌طور مستقیم تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی قرار دارند و ایجاد تغییر در این رفتارها نیازمند رویکردهای جامع و پایدار است.
تاثیر افزایش آگاهی عمومی بر کاهش ترافیک شهری
فرهنگ‌سازی می‌تواند با افزایش آگاهی عمومی در مورد قوانین راهنمایی و رانندگی، خطرات ناشی از عدم رعایت این قوانین و اهمیت رعایت حقوق دیگران در ترافیک، به بهبود رفتارهای ترافیکی کمک کند. برنامه‌های آموزشی، کارگاه‌ها و کمپین‌های اطلاع‌رسانی می‌توانند به عنوان ابزارهایی مؤثر در این زمینه عمل کنند.
تاثیر تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی بر کاهش ترافیک شهری
ترویج فرهنگ استفاده از حمل‌ونقل عمومی به جای خودروهای شخصی می‌تواند به کاهش ترافیک و آلودگی هوا کمک کند. فرهنگ‌سازی در این زمینه شامل معرفی مزایای استفاده از حمل‌ونقل عمومی، مانند صرفه‌جویی در هزینه و زمان، و همچنین ارتقاء کیفیت خدمات حمل‌ونقل عمومی است.
تاثیر ترویج دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی بر کاهش ترافیک شهری
تشویق به دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی به عنوان روش‌های حمل‌ونقل پایدار و سالم، نیازمند فرهنگ‌سازی مناسب است. ایجاد زیرساخت‌های مناسب، مانند مسیرهای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روهای امن، به همراه برنامه‌های آموزشی و ترویجی می‌تواند به افزایش استفاده از این روش‌ها کمک کند.
تاثیر ترویج رفتارهای ایمن بر کاهش ترافیک شهری
فرهنگ‌سازی در زمینه رفتارهای ایمن، مانند استفاده از کمربند ایمنی، کلاه ایمنی برای دوچرخه‌سواران و رعایت فاصله ایمنی در رانندگی، می‌تواند به کاهش تصادفات و آسیب‌های ناشی از آنها کمک کند. این نوع فرهنگ‌سازی باید از سنین پایین آغاز شود و در مدارس و خانواده‌ها تقویت شود.
تاثیر نقش رسانه‌ها بر کاهش ترافیک شهری
رسانه‌ها می‌توانند نقش مهمی در فرهنگ‌سازی رفتارهای ترافیکی ایفا کنند. از طریق تولید محتواهای آموزشی، مستندات، تبلیغات و برنامه‌های تلویزیونی، می‌توانند پیام‌های مؤثر و جذابی را به مخاطبان منتقل کنند.
تاثیر ایجاد حس مسئولیت اجتماعی بر کاهش ترافیک شهری
فرهنگ‌سازی باید به ایجاد حس مسئولیت اجتماعی در میان شهروندان منجر شود. این حس به افراد کمک می‌کند تا به حقوق دیگران در ترافیک احترام بگذارند و به رفتارهای مثبت در این زمینه ترغیب شوند.
یکی از رفتارهای اجتماعی که به‌عنوان نشانه‌ای از شخصیت و تربیت خانوادگی افراد شناخته می‌شود، فرهنگ ترافیک است. رعایت حقوق شهروندان، توجه به قوانین و مقررات، و نظارت بر وسایل نقلیه، سه محور اصلی در فرهنگ‌سازی ترافیک به شمار می‌آیند.
ترافیک و حمل‌ونقل شهری یکی از دغدغه‌های مهم مدیریت شهری است و این مسئله ضرورت آموزش و ارتقای فرهنگ ترافیک را از کودکی تا بزرگسالی نمایان می‌کند. آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه، بیش از هر چیز برای سازگاری شهروندان با محیط زندگی خود اهمیت دارد.
فرهنگ‌سازی در بهبود رفتارهای ترافیکی شهروندان نقشی حیاتی دارد و می‌تواند به کاهش تصادفات، بهبود کیفیت زندگی شهری و ایجاد محیطی امن‌تر و پایدارتر منجر شود. این فرآیند نیازمند همکاری بین نهادهای دولتی، سازمان‌های غیردولتی، رسانه‌ها و خود شهروندان است تا به یک تغییر پایدار و مؤثر در رفتارهای ترافیکی دست یابیم.
چالش‌های مالی و مدیریتی در توسعه حمل و نقل شهری+ کاهش ترافیک شهری
این بخش به بررسی چالش‌ها و راه‌حل‌های مدیریت حمل و نقل در راستای توسعه حمل و نقل پایدار در شهرها می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که برای توسعه حمل و نقل عمومی، نیاز به رفع موانع و اجرای سیاست‌های مؤثر وجود دارد. یکی از چالش‌های اساسی، تلفیق برنامه‌ریزی کاربری زمین با برنامه‌ریزی حمل و نقل است؛ این امر به مدیران کمک می‌کند تا به شکل بهتری نیازهای شهری را شناسایی و پاسخ دهند.
چالش‌های مالی
- یکی از بزرگ‌ترین موانع در توسعه حمل و نقل شهری، کمبود منابع مالی است. بسیاری از پروژه‌های حمل و نقل به دلیل عدم تأمین مالی کافی متوقف می‌شوند یا با تأخیر مواجه می‌شوند. دولت‌ها معمولاً با محدودیت‌های مالی روبرو هستند که این امر تأمین هزینه‌های پروژه‌های بزرگ را دشوار می‌سازد.
- علاوه بر تأمین بودجه اولیه، نیاز به منابع مالی پایدار برای نگهداری و به‌روزرسانی سیستم‌های حمل و نقل نیز وجود دارد. این امر مستلزم طراحی مدل‌های مالی نوآورانه و استفاده از مشارکت‌های عمومی و خصوصی است.
- پروژه‌های حمل و نقل شهری ممکن است با هزینه‌های غیرمنتظره‌ای مواجه شوند که می‌تواند بر روی بودجه کل پروژه تأثیر بگذارد. این هزینه‌ها ممکن است ناشی از تغییرات در طراحی، تأخیر در تأمین مصالح یا مسائل زیست‌محیطی باشد.
تأمین منابع مالی برای اجرای طرح‌های حمل و نقل نیز یکی از چالش‌های اصلی است که مدیران با آن مواجه هستند. بدون وجود منابع مالی کافی، بسیاری از برنامه‌ها و پروژه‌ها به تعویق می‌افتند یا به‌طور کامل متوقف می‌شوند. علاوه بر این، هماهنگی مؤثر بین سازمان‌های مرتبط، یکی از اقدامات اساسی در سازماندهی و اجرای طرح‌های حمل و نقل است.
چالش‌های مدیریتی
- توسعه حمل و نقل شهری نیاز به همکاری و هماهنگی بین چندین نهاد دولتی و خصوصی دارد. عدم هماهنگی می‌تواند منجر به تداخل در برنامه‌ها، افزایش هزینه‌ها و کاهش کارایی پروژه‌ها شود.
- برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت منابع انسانی و مالی یکی از کلیدهای موفقیت در پروژه‌های حمل و نقل است. عدم برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند به هدررفت منابع و زمان منجر شود.
- با رشد و تغییرات سریع در شهرها، نیازهای حمل و نقل نیز تغییر می‌کند. مدیران باید توانایی پیش‌بینی این تغییرات و تطبیق سیستم‌های حمل و نقل با نیازهای جدید را داشته باشند.
- جلب نظر و مشارکت شهروندان در فرآیندهای تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی حمل و نقل بسیار مهم است. عدم توجه به نظرات و نیازهای شهروندان می‌تواند به عدم پذیرش سیستم‌های جدید و کاهش استفاده از آنها منجر شود.
در بعد اجرایی، هدایت و کنترل ترافیک، بهبود جریان ترافیک و کاهش تصادفات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ترافیک زیاد، تأخیر در حمل و نقل کالا و افزایش هزینه‌های سوخت می‌تواند به تلفات اقتصادی قابل توجهی منجر شود. بنابراین، برای رسیدن به یک سیستم حمل و نقل پایدار و کارآمد، لازم است که چالش‌های مالی و مدیریتی به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرند و راه‌حل‌های مؤثری برای آنها ارائه شود.
