صنعت حمل و نقل عمومی به عنوان یکی از ارکان اساسی شهرها شناخته می‌شود و اتوبوس‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین وسایل نقلیه عمومی، نقش کلیدی در بهبود کیفیت زندگی شهروندان ایفا می‌کنند. در این میان، رقابت بین تولیدکنندگان داخلی و خارجی، به ویژه بین اتوبوس‌های ایرانی و چینی، به موضوعی داغ و بحث‌برانگیز تبدیل شده است. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این رقابت، شامل قیمت، کیفیت و تحویل به موقع اتوبوس‌ها می‌پردازد.
تولیدکنندگان داخلی بر این باورند که اگر تمامی هزینه‌های مربوط به واردات اتوبوس‌های چینی به درستی محاسبه شود، قیمت نهایی این اتوبوس‌ها به مراتب بالاتر از مدل‌های داخلی خواهد بود. این در حالی است که آن‌ها معتقدند افزایش سفارشات داخلی می‌تواند به کاهش قیمت‌ها کمک کند و در نتیجه، رقابت به نفع مصرف‌کنندگان تمام شود.
بیشتر بخوانید: پارس خودرو 1403; از افزایش قیمت تا برنامه‌های وارداتی جدید
با این حال، واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که بدقولی برخی تولیدکنندگان داخلی در تحویل به موقع اتوبوس‌ها، شهرداری‌ها را مجبور به خرید اتوبوس‌های چینی کرده است. سیدمحمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران، در این باره تصریح کرده است که شهرداری تهران همواره از تولیدکنندگان داخلی برای خرید اتوبوس‌های دیزلی استفاده کرده است. اما در عمل، بسیاری از این تولیدکنندگان در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده و نتوانسته‌اند اتوبوس‌های وعده داده شده را به موقع تحویل دهند.
این بدقولی‌ها باعث شده که شهرداری تهران با قراردادهایی برای خرید بیش از ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس داخلی، به دلیل محدودیت‌های تولید و عدم تحویل به موقع، با کمبود اتوبوس مواجه شود. در نتیجه، شهرداری ناچار به خرید اتوبوس‌های برقی خارجی شده است که این مسئله خود به نوعی نشان‌دهنده چالش‌های موجود در صنعت خودروسازی داخلی است.
چرا اتوبوس‌های چینی به نظر ارزان‌تر از مدل‌های داخلی می‌آیند؟
آقامیری در مقایسه این اتوبوس‌ها با نمونه‌های داخلی، ادعا کرده است که شهرداری توانسته است اتوبوس‌های برقی را از چین با هزینه‌ای کمتر از یک‌سوم قیمت اعلام شده توسط تولیدکنندگان داخلی خریداری کند. این در حالی است که خودروسازان داخلی معتقدند که قیمت‌گذاری شهرداری بر اساس هزینه‌های اولیه و بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی مانند انتقال، خرید، ترخیص از گمرک و خدمات پس از فروش صورت گرفته است.
به عنوان مثال، قیمت اعلام شده برای اتوبوس‌های برقی داخلی حدود ۳۴۰ هزار یورو بوده است، در حالی که شهرداری توانسته این اتوبوس‌ها را از چین با قیمتی معادل ۲۲۰ هزار یورو خریداری کند. این اختلاف قیمت نه تنها به نفع شهرداری و شهروندان است، بلکه فشار زیادی بر خودروسازان داخلی وارد کرده و نارضایتی‌هایی را در این بخش ایجاد کرده است.
با این حال، تولیدکنندگان داخلی بر این باورند که اگر تمامی هزینه‌ها از زمان خرید تا به‌کارگیری اتوبوس‌های وارداتی در تهران محاسبه شود، قیمت نهایی این خودروها به طور قابل توجهی بالاتر از مدل‌های داخلی خواهد بود. آن‌ها همچنین بر این نکته تأکید دارند که افزایش سفارشات به خودروسازان داخلی می‌تواند منجر به افزایش تیراژ تولید و در نتیجه کاهش قیمت نهایی شود.
بیشتر بخوانید: شرایط گرفتن وام خرید خودرو 1403
آقامیری همچنین به این نکته اشاره کرده است که اگر تولیدکنندگان داخلی نتوانند کیفیت محصولات خود را بهبود بخشند و هزینه‌های تولید را کاهش دهند، شهرداری و سایر کلانشهرها همچنان به خرید اتوبوس‌های خارجی ادامه خواهند داد. در واقع، شهرداری تهران هنوز با مشکلات مربوط به کیفیت پایین اتوبوس‌های تولیدی یکی از شرکت‌های داخلی مواجه است. این اتوبوس‌ها پس از تحویل به شهرداری، در مدت زمان کوتاهی دچار خرابی شده و نیاز به تعمیرات و تعویض قطعات پیدا می‌کنند. در برخی موارد، مشکلات به حدی بوده است که شهرداری مجبور به پرداخت هزینه‌های اضافی برای تعمیرات این اتوبوس‌ها شده است.
آیا کیفیت اتوبوس‌های چینی بالاتر از تولیدات داخلی است؟
در سال‌های اخیر، موضوع کیفیت اتوبوس‌های چینی و مقایسه آن با تولیدات داخلی به یکی از مسائل مهم و بحث‌برانگیز در صنعت حمل و نقل عمومی تبدیل شده است. شهرداری‌ها، به ویژه شهرداری تهران، به دلیل مشکلات متعدد در تأمین اتوبوس‌های باکیفیت، به سمت واردات اتوبوس‌های چینی سوق پیدا کرده‌اند. این تصمیم به وضوح نشان‌دهنده نگرانی‌ها و چالش‌هایی است که تولیدکنندگان داخلی با آن مواجه‌اند.
سیدمحمد آقامیری، رئیس کمیته عمران شورای اسلامی شهر تهران، بارها به این نکته اشاره کرده است که مشکلات کیفیتی اتوبوس‌های تولید داخل، اعتماد شهرداری و دیگر کلانشهرها را به توانایی این تولیدکنندگان برای رقابت با محصولات خارجی کاهش داده است. او تأکید کرده که تولیدکنندگان داخلی باید برای جلب اعتماد شهرداری و سایر نهادها، بهبود کیفیت و افزایش توانمندی‌های خود را در دستور کار قرار دهند.
این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که طی سال‌های گذشته، خودروسازان داخلی به ویژه در بخش تجاری، با چالش‌های متعددی روبرو بوده‌اند. این مشکلات عمدتاً ناشی از تحریم‌ها و موانع داخلی بوده و باعث شده که تولیدکنندگان نتوانند به طور مؤثر به نیازهای بازار پاسخ دهند. در این شرایط، حمایت‌های دولتی و شهرداری‌ها از این تولیدکنندگان به حداقل رسیده و در برخی موارد، به جای حمایت، موانع جدیدی در مسیر تولید و فروش این خودروها ایجاد شده است.
از عدم تخصیص ارز کافی به صنعت تجاری‌سازی تا الزام به رعایت استانداردهای سختگیرانه، همه این عوامل به مشکلات تولیدکنندگان داخلی افزوده و کار را برای آن‌ها دشوارتر کرده است. در واقع، در حالی که شهرداری‌ها به عنوان اصلی‌ترین مشتری اتوبوس‌ها، چند سالی از ثبت سفارش‌های جدید ممانعت کرده بودند، اکنون که بودجه کافی برای خرید اتوبوس‌ها در اختیار دارند، به سمت خرید اتوبوس‌های چینی روی آورده‌اند.
این تصمیمات شهرداری‌ها به وضوح نشان‌دهنده این واقعیت است که کیفیت اتوبوس‌های تولید داخلی نتوانسته است نیازهای آن‌ها را برآورده کند. در واقع، بسیاری از اتوبوس‌های داخلی پس از مدتی استفاده، دچار خرابی و مشکلات فنی می‌شوند که این موضوع باعث افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات برای شهرداری‌ها می‌شود. در مقابل، اتوبوس‌های چینی به دلیل بهره‌مندی از فناوری‌های جدید و کیفیت ساخت بالاتر، توانسته‌اند اعتماد بیشتری را جلب کنند.
به عنوان مثال، اتوبوس‌های برقی چینی که اخیراً به بازار ایران وارد شده‌اند، به دلیل قیمت مناسب و کیفیت بالای ساخت، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این اتوبوس‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که نیازهای حمل و نقل عمومی را به خوبی برآورده کنند و در عین حال، هزینه‌های نگهداری کمتری دارند. این در حالی است که اتوبوس‌های تولید داخلی با مشکلات کیفیتی مواجه هستند که باعث می‌شود شهرداری‌ها در انتخاب تأمین‌کنندگان خود دقت بیشتری کنند.
با این حال، نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که خودروسازان داخلی نیز باید به این چالش‌ها پاسخ دهند. آن‌ها باید در راستای بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید تلاش کنند تا بتوانند در رقابت با محصولات خارجی موفق شوند. اگر تولیدکنندگان داخلی نتوانند به وعده‌های خود عمل کنند و کیفیت محصولات خود را بهبود بخشند، احتمالاً شهرداری‌ها و دیگر نهادها همچنان به خرید اتوبوس‌های خارجی ادامه خواهند داد.
در نهایت، می‌توان گفت که رقابت بین اتوبوس‌های ایرانی و چینی، به دلیل تفاوت‌های قیمتی و کیفیتی، به یکی از چالش‌های اصلی صنعت حمل و نقل عمومی تبدیل شده است. این رقابت نه تنها بر تصمیمات شهرداری‌ها تأثیر می‌گذارد، بلکه کیفیت خدمات حمل و نقل عمومی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین، برای بهبود وضعیت حمل و نقل عمومی در کشور، ضروری است که تولیدکنندگان داخلی به بهبود کیفیت و کاهش هزینه‌های تولید توجه بیشتری داشته باشند و در عین حال، شهرداری‌ها نیز باید در انتخاب تأمین‌کنندگان خود دقت بیشتری کنند.
