در یک دهه گذشته، خودروهای چینی با شتابی بی‌سابقه وارد بازار ایران شدند. قیمت مناسب، دسترسی آسان به مدل‌های متنوع و آپشن‌های به‌روز، آن‌ها را به گزینه‌ای جذاب برای بسیاری از مشتریان تبدیل کرد.
با این حال، این استقبال گسترده اکنون با یک چالش جدی روبرو شده است: کمبود قطعات خودروهای چینی و ضعف خدمات پس از فروش!
آرمان خالقی، عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران، در خصوص کمبود قطعات خودروهای چینی اظهار داشت که کمبود قطعات یدکی برای خودروهای چینی به هیچ عنوان قابل توجیه نیست. وی تأکید کرد: «شرکت‌های واردکننده یا مونتاژکننده این خودروها موظفند تضامین کافی برای تأمین قطعات و خدمات پس از فروش به مشتریان ارائه کنند. این یک مسئولیت قانونی و اخلاقی است و هر نوع توجیهی در این زمینه غیرقابل قبول است.»
- یکی از دلایل اصلی بروز کمبود قطعات خودروهای چینی، عدم برنامه‌ریزی مناسب از سوی شرکت‌های واردکننده است. به‌رغم امضای قراردادهای رسمی با سازندگان چینی برای واردات قطعات یدکی، برخی از این شرکت‌ها به‌دلیل ضعف در مدیریت و یا تمایل به کاهش هزینه‌ها، نتوانسته‌اند نیاز بازار را به‌درستی پیش‌بینی و تأمین کنند.
- علاوه بر این، تحولات اقتصادی و محدودیت‌های بین‌المللی نیز نقش مهمی در کاهش جریان واردات قطعات خودروهای چینی داشته‌اند. تحریم‌های اقتصادی و مشکلات ارزی واردکنندگان را با چالش‌های جدی روبرو کرده‌اند، به‌گونه‌ای که بسیاری از قطعات موردنیاز به‌موقع وارد بازار نمی‌شوند.
- از سوی دیگر، برخی از خودروهای چینی که در گذشته وارد بازار شده‌اند، ممکن است توسط شرکت‌های مادر در چین دیگر تولید نشوند. این مسئله تأمین قطعات برای این مدل‌ها را به فرآیندی پیچیده و پرهزینه تبدیل کرده است.
ضعف در شبکه خدمات پس از فروش خودروهای چینی
قطعات خودروهای چینی تنها یک بخش از مشکل است؛ ضعف در شبکه خدمات پس از فروش نیز بحران را تشدید کرده است. براساس قوانین موجود، شرکت‌های واردکننده موظفند شبکه‌ای گسترده از نمایندگی‌ها را در نقاط مختلف کشور ایجاد کنند تا مشتریان امکان دسترسی آسان به خدمات موردنیاز داشته باشند. اما در عمل، بسیاری از این شرکت‌ها تعداد محدودی نمایندگی ایجاد کرده و بخش بزرگی از مشتریان را در مناطق دورافتاده از خدمات محروم کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: خودرو برقی در ایران، به آینده خوش آمدید
خلأ نظارت دقیق بر عملکرد نمایندگی‌ها و نبود استانداردهای لازم نیز باعث شده تا خدمات پس از فروش بسیاری از این شرکت‌ها با کیفیت پایین ارائه شود. این وضعیت مصرف‌کنندگان را به سمت واسطه‌ها و بازار آزاد سوق داده است؛ بازاری که در آن، قطعات تقلبی و نامعتبر با قیمت‌های گزاف فروخته می‌شوند و مشکلات بیشتری برای خودروها ایجاد می‌کنند.
تأثیرات منفی کمبود قطعات خودروهای چینی در بازار
- تقویت بازار واسطه‌ها و قطعات تقلبی
یکی از عواقب کمبود قطعات اصلی برای خودروهای چینی، تقویت بازار موازی است. قطعات تقلبی و بی‌کیفیت به علت نبود نظارت کافی به‌راحتی در بازار آزاد توزیع می‌شوند. این قطعات نه‌تنها عمر مفید خودرو را کاهش می‌دهند، بلکه می‌توانند منجر به خرابی‌های جدی و حادثه‌ساز شوند.
- افزایش هزینه نگهداری خودرو
وقتی دسترسی به قطعات خودروهای چینی اصلی دشوار می‌شود، مالکین خودرو برای تعمیر و به‌روزرسانی خودروی خود با هزینه‌های بالایی مواجه می‌شوند. قیمت قطعات موجود در بازار تا چند برابر افزایش پیدا می‌کند و در برخی موارد به قدری زیاد می‌شود که برخی مالکین ترجیح می‌دهند خودرو را برای مدت طولانی در حالت غیرفعال نگه دارند.
- کاهش اعتماد به خودروهای چینی
این بحران مستقیماً بر اعتماد عمومی به برندهای چینی تأثیر می‌گذارد. بسیاری از مصرف‌کنندگان که پیش‌تر به دلیل مزایای هزینه‌ای و امکانات این محصولات را انتخاب کرده بودند، اکنون با مشکلات جدی در نگهداری آن‌ها روبرو هستند. این شرایط می‌تواند در آینده بازار خودروهای چینی را تحت‌الشعاع قرار داده و فروش آن‌ها را کاهش دهد.
راهکارهای پیشنهادی برای حل بحران کمبود قطعات خودروهای چینی
- ایجاد زیرساخت تولید داخلی برای قطعات یدکی
یکی از اقدامات مهمی که دولت و وزارت صمت می‌توانند انجام دهند، توسعه ظرفیت‌های تولید داخل برای ساخت قطعات اساسی خودروهای چینی است. ساخت داخلی قطعات پرمصرف می‌تواند وابستگی به واردات را کاهش داده و ضمن تأمین نیاز بازار، هزینه‌های نگهداری را نیز کاهش دهد.
بیشتر بخوانید: معرفی غول چینی; ام‌جی ES5
- تقویت نظارت بر واردکنندگان
وزارت صمت باید به‌طور جدی بر فرآیند واردات و پشتیبانی قطعات نظارت کند. شرکت‌هایی که قادر به تأمین به‌موقع قطعات نیستند، باید از ادامه فعالیت در بازار محروم شوند. ایجاد الزام قانونی برای ثبت جزئیات خدمات پس از فروش و عملکرد نمایندگی‌ها در سامانه‌هایی مانند گارانتی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
- افزایش تعداد و کیفیت نمایندگی‌ها
واردکنندگان باید موظف شوند که تعداد نمایندگی‌های خود را در سراسر کشور گسترش دهند. این امر به‌ویژه برای مناطقی خارج از کلان‌شهرها که دسترسی کمتری به خدمات دارند، بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر افزایش کمیت، نظارت بر کیفیت خدمات نیز باید اولویت اصلی باشد.
- جلوگیری از ورود قطعات تقلبی به بازار
ایجاد یک سیستم نظارتی دقیق‌تر برای مقابله با ورود و توزیع قطعات تقلبی امری ضروری است. همکاری میان وزارت صمت، گمرک و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان می‌تواند به شفافیت بازار کمک کرده و تقلب را کاهش دهد.
تحلیل گل تایر از کمبود قطعات خودروهای چینی
مشکلات تأمین قطعات خودروهای چینی نه‌تنها به بحران هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان منجر شده، بلکه به‌شدت اعتبار شرکت‌های واردکننده و حتی برندهای تولیدکننده را تهدید می‌کند. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است استقبال از خودروهای چینی در بازار ایران به‌طور چشم‌گیری کاهش یابد و در نهایت این بازار پویای کنونی، با رکود مواجه شود.
اما این بحران می‌تواند به فرصتی برای دولت و صنعت تبدیل شود. داخلی‌سازی قطعات به‌عنوان راه‌حلی پایدار، نه‌تنها می‌تواند مشکل تأمین را برطرف کند، بلکه بستری برای اشتغال‌زایی و توسعه صنعت قطعه‌سازی باشد. همچنین، افزایش بهره‌وری شبکه نمایندگی‌ها و خدمات پس از فروش می‌تواند تعامل مشتریان با برندهای چینی را بهبود بخشیده و جایگاه این محصولات در بازار را تثبیت کند.
بهبود سیستم نظارتی، شفاف‌سازی فرآیند واردات و الزام به رعایت استانداردها نیز اقداماتی است که دولت باید برای اصلاح این وضعیت در نظر بگیرد. در صورتی که همه ذینفعان، از واردکننده‌ها گرفته تا نهادهای نظارتی و تولیدکنندگان داخلی، در مسیری واحد همسو شوند، آینده‌ای روشن برای بازار خودروهای وارداتی و به‌ویژه خودروهای چینی رقم خواهد خورد.
بحران فعلی تأمین قطعات، بیش از هر چیز بیانگر ضعف در مدیریت و نظارت بازار است. این وضعیت اگرچه در کوتاه‌مدت تهدیدی جدی برای بازار خودروهای چینی به‌شمار می‌رود، اما در صورت مدیریت صحیح می‌تواند به فرصتی برای بهبود زیرساخت داخلی، نظارت بهتر و توسعه بازار تبدیل شود. راه‌حل در گرو همکاری و نقش‌آفرینی تمامی مسئولان این صنعت است.
